Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí minh
Bắc Từ Liêm là vùng đất giàu truyền thống văn hóa, lịch sử, cách mạng với nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển. Trong những năm qua, thấm nhuần tư tưởng chỉ đạo, chủ trương xuyên suốt mà Đảng ta đã đề ra “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội”, quận Bắc Từ Liêm luôn quan tâm phát triển văn hóa song song với phát triển kinh tế, đảm bảo quốc phòng an ninh, xây dựng văn hóa trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng đảm bảo sự phát triển bền vững của Quận. Qua đó tạo sự chuyển biến tích cực trong các cấp, ngành và Nhân dân về nhận thức, vai trò, vị trí của văn hóa cũng như trách nhiệm phát triển văn hóa trong giai đoạn mới, xây dựng lối sống văn minh đô thị phù hợp với sự phát triển chung của thời đại.
Nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của văn hóa đối với sự phát triển toàn diện, bền vững của Quận, thực hiện đường lối phát triển văn hóa của Đảng, Thành phố, trong các nhiệm kỳ đại hội, Đảng bộ Quận đã xây dựng và tập trung chỉ đạo thực hiện quyết liệt các chương trình công tác lớn trên lĩnh vực văn hóa, nổi bật là: Chương trình số 03-CTr/QU ngày 15/12/2015 về “Phát triển văn hóa - xã hội; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; đảm bảo an sinh xã hội; xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh nhiệm kỳ 2015-2020”, Chương trình số 03-CTr/QU ngày 16/12/2020 của Quận ủy Bắc Từ Liêm về “Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021- 2025”. Các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể từ Quận đến cơ sở luôn coi trọng và thực hiện tốt việc quán triệt, tuyên truyền các chương trình, kế hoạch của Thành phố và Quận đối với nhiệm vụ phát triển văn hóa. Cùng với đó, trong kế hoạch phát triển giai đoạn 5 năm và hàng năm, quận Bắc Từ Liêm đưa các mục tiêu, giải pháp kinh tế gắn với các mục tiêu, giải pháp về văn hóa; cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp văn hóa phù hợp với điều kiện địa phương nhằm xây dựng và phát triển quận Bắc Từ Liêm là đô thị “xanh, sạch, văn minh, hiện đại” của Thủ đô Hà Nội.
Các cấp, các ngành từ quận đến cơ sở đã đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng trong mọi tầng lớp nhân dân nhằm nhận thức rõ về vị trí, vai trò xây dựng và phát triển văn hóa - xã hội, nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội, các tiêu chí xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh và đặc biệt là bộ 2 bộ Quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và quy tắc ứng xử nơi công cộng do Thành phố ban hành với nhiều hình thức phong phú như: Thông tin cổ động trực quan, tuyên truyền thông qua hệ thống đài phát thanh, fanpage, nhóm zalo, xây dựng các phóng sự, phát tài liệu, hội nghị giao lưu, tọa đàm, hội thi, hội diễn, thông qua sinh hoạt Câu lạc bộ (câu lạc bộ Phụ nữ, CLB người cao tuổi…); hội nghị đại biểu nhân dân bàn việc xây dựng đời sống văn hóa...về các chủ trương đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, các văn bản chỉ đạo của Trung ương, Thành phố và Quận về phát triển văn hóa - xã hội.
Nhiều năm qua, Bắc Từ Liêm là một trong những đơn vị đứng đầu Thành phố về thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” với nhiều mô hình sáng tạo, nhận được sự hưởng ứng tích cực của các tầng lớp nhân dân trên địa bàn. Điểm nhấn trong triển khai thực hiện phong trào đó là Quận chú trọng việc xây dựng và phát huy hiệu quả các mô hình văn hóa, làm cơ sở để triển khai các nội dung khác của phong trào. Việc triển khai thực hiện các danh hiệu văn hóa “Gia đình văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa”, “Cơ quan đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa” tới các khu dân cư, các hộ gia đình, các cơ quan, đơn vị trên địa bàn đảm bảo đúng trình tự, thủ tục và các tiêu chí quy định. Các hoạt động phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của gia đình Việt Nam được triển khai đa dạng, phong phú như: Tổ chức Hội thi "Món ngon gia đình", Liên hoan “Gia đình văn hóa tiêu biểu”, tổ chức các giải thi đấu, giao lưu thể thao kỷ niệm Ngày Gia đình Việt Nam 28/6..... Việc xây dựng gia đình văn hóa đã tác động sâu sắc đến nhiều lĩnh vực của cuộc sống, từ thái độ, hành vi của mỗi cá nhân, đến việc giữ gìn, củng cố nề nếp, gia phong của mỗi gia đình, phong tục tập quán của cộng đồng, sống có đạo lý giúp nhau cùng tiến bộ, ngăn chặn, đẩy lùi các tệ nạn xã hội, góp phần xây dựng con người văn minh - thanh lịch - hiện đại.
Phong trào thi đua xây dựng Tổ dân phố văn hóa; phường đạt chuẩn đô thị văn minh, xây dựng “Cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa” được triển khai hiệu quả. Thông qua việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, thực hiện quy ước tổ dân phố được gắn với việc xây dựng, duy trì vai trò của các mô hình quần chúng tự quản, sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền.
MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội Quận đã có nhiều mô hình thi đua, các cuộc vận động thiết thực được triển khai thực hiện như: MTTQ với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, phong trào “Vì người nghèo không để ai bị bỏ lại phía sau”; Tổ dân phố Văn minh – An toàn – Tự quản, Hội CCB Quận với mô hình “Cựu chiến binh tham gia giữ gìn trật tự an toàn giao thông trên địa bàn”; Hội phụ nữ Quận triển khai mô hình “Chi hội phụ nữ nói không với bếp than tổ ong”, mô hình “Phòng chống rác thải nhựa” ... đã tạo phong trào thi đua sôi nổi, thu hút đông đảo các đoàn viên, hội viên, các tầng lớp nhân dân tham gia.
Việc hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang có chuyển biến tích cực, nhận được sự tham gia đồng tình của đông đảo cán bộ, đảng viên và quần chúng Nhân dân. Đặc biệt việc thực hiện Chỉ thị số 11-CT/TU của Thành ủy Hà Nội đã có sự chuyển biến rõ nét, việc tổ chức đám cưới theo nếp sống mới đảm bảo trang trọng, lành mạnh, tiết kiệm; thực hiện đúng quy định về đăng ký, cấp giấy kết hôn tại trụ sở UBND. Quận cũng thường xuyên đẩy mạnh tuyên truyền, vận động và hỗ trợ, khuyến khích thực hiện tang văn minh, hầu hết các đám tang trên địa bàn cũng được tổ chức gọn nhẹ, không còn những hủ tục lạc hậu, do vậy tỷ lệ người qua đời đưa đi hỏa táng trên địa bàn Quận tăng lên. Năm 2023, tỷ lệ số đám cưới tổ chức theo quy ước đạt 97,3% (tăng 0,8% so với năm 2014), tỷ lệ hỏa táng đạt 88,8% (tăng 41% so với năm 2014). Đặc biệt, trong giai đoạn dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, nhiều gia đình trên địa bàn Quận đã tổ chức đám cưới gọn nhẹ hoặc chỉ báo hỷ; các gia đình có việc hiếu đã chuẩn bị khẩu trang, bố trí khu vực sát khuẩn, thực hiện giãn cách theo quy định. Có thể nói, việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, đã góp phần làm thay đổi nếp nghĩ, loại bỏ những hủ tục, xây dựng nếp sống mới trong đời sống người dân.
Là nơi hội tụ nhiều di sản văn hoá của người Việt cổ, phong phú về số lượng, đa dạng về chủng loại, quận Bắc Từ Liêm hiện có 135 di tích, 35 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó 63 di tích được Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử văn hóa (gồm 01 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 48 di tích cấp quốc gia, 14 di tích cấp Thành phố). Trên địa bàn Quận cũng có hàng ngàn di vật, cổ vật quý hiếm được lưu trữ tại các di tích. Trong đó, Di tích Đình Chèm (phường Thụy Phương) được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt; Quả chuông Thời Ngô tại đình Nhật Tảo, phường Đông Ngạc được công nhận Bảo vật quốc gia. Trong những năm qua, công tác quản lý, bảo tồn phát huy các giá trị di sản văn hóa được quan tâm thường xuyên. Quận đã đầu tư tu bổ tôn tạo chống xuống cấp đối với một số di tích tiêu biểu như: Chùa Hoàng Liên, đình Tây Tựu, đình Viên, chùa Thiên Lộc, chùa Nhật Tảo, chùa Đức Diễn, đình Thượng Cát….
Công tác quản lý và tổ chức 29 lễ hội truyền thống trên địa bàn đảm bảo an toàn, tiết kiệm, lành mạnh, vui tươi, đúng quy định. Nhiều loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống được quan tâm đưa vào lễ hội như: hát quan họ, hát chèo, kéo co, đua thuyền,... tạo ra những hiệu ứng tích cực trong đời sống nhân dân, tăng cường tinh thần đoàn kết, giữ gìn những nét đẹp truyền thống của dân tộc; bài trừ mê tín dị đoan, hủ tục lạc hậu. Lễ hội truyền thống Đình Chèm (phường Thụy Phương), Lễ hội bơi Đăm (phường Tây Tựu), Lễ hội giao hiếu Kiều Mai - Phú Mỹ (phường Phúc Diễn) đã vinh dự được Bộ VHTT&DL công nhận công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.
Bên cạnh đó, Quận chú trọng đẩy mạnh các hình thức tuyên truyền, quảng bá về các sản phẩm du lịch trên địa bàn Quận (gồm các làng nghề truyền thống, các di tích lịch sử - văn hóa, di tích cách mạng kháng chiến, di tích lưu niệm, các loại hình văn hóa nghệ thuật truyền thống…) như: Xây dựng các chương trình tham quan bằng công nghệ chụp ảnh panorama toàn cảnh đối với các cụm di tích Chèm - Vẽ, cụm di tích Đình-Đền-Chùa Đông Ba, Đình- Đền-Chùa Thượng Cát, cụm di tích gắn với làng nghề trồng hoa truyền thống thuộc phường Tây Tựu, xây dựng 02 chương trình du lịch Văn hóa tâm linh Bắc Từ Liêm (Chương trình 01: Hành trình Đình Chèm - Làng cổ Đông Ngạc và Chương trình 02: Hành trình Miếu Đồng Cổ - Đình Đăm - Đình, chùa Thượng Cát, Xây dựng 02 phóng sự (Phóng sự 01: Bắc Từ Liêm vững bước trên hành trình phát triển; Phóng sự 02:Bắc Từ Liêm - Điểm đến văn hóa du lịch tâm linh ). Đặc biệt năm 2023, Quận đã tổ chức thành công chương trình nghệ thuật “Linh thiêng đình Chèm - Dòng chảy tinh hoa”. Qua đây đã góp phần giới thiệu về ngôi đình Chèm cổ kính linh thiêng bên sông Hồng, tôn vinh các loại hình nghệ thuật truyền thống, đồng thời, góp phần kết nối và phát huy giá trị văn hóa lịch sử, kiến trúc trên địa bàn các quận theo trục sông Hồng trong quá trình tái thiết đô thị gắn với phát triển không gian sáng tạo, phục vụ phát triển công nghiệp văn hóa.
Bên cạnh đó, việc đầu tư các thiết chế văn hóa phục vụ cho các hoạt động sinh hoạt cộng đồng, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, TDTT được quan tâm thực hiện. Hệ thống các thiết chế văn hóa - thể thao cơ sở đang ngày càng được hoàn thiện về quy mô và nâng cao về chất lượng, hiệu quả hoạt động. Tính đến nay, toàn quận có 01 Trung tâm Văn hóa, Thông tin và thể thao quận; 12 Trung tâm Văn hóa Thể thao phường; 139 nhà văn hóa tổ dân phố; 23 điểm sinh hoạt cộng đồng; 94 điểm vui chơi. Hệ thống thiết chế văn hóa - thể thao trên địa bàn Quận cơ bản đáp ứng nhu cầu của Nhân dân. Có được cơ sở vật chất đầy đủ là điều kiện để phát triển phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng, góp phần nâng tỷ lệ người thường xuyên luyện tập TDTT, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa, thể thao của nhân dân tạo không khí vui tươi, phấn khởi trong các địa bàn dân cư.
Một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong công tác xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh là việc thực hiện 02 Bộ quy tắc ứng xử của Thành phố. Quận Bắc Từ Liêm đã linh hoạt thực hiện với nhiều biện pháp sáng tạo như: Phát động phong trào thi đua; tổ chức hội nghị phổ biên tuyên truyền; hội nghị tọa đàm nói chuyện chuyên đề, niêm yết công khai tại trụ sở cơ quan, đơn vị, nơi công cộng, cấp phát tờ rơi, tờ gấp đến nhân dân. Nhiều mô hình sáng tạo đã được triển khai thực hiện như: “Bộ phận một cửa giải quyết thủ tục hành chính văn minh, thân thiện, chuyên nghiệp”; “Cơ quan xanh, nơi làm việc ngăn nắp, gọn gàng; “Chung cư văn hoá, ứng xử lịch thiệp, tôn trọng không gian chung”; “Di tích lịch sử văn hóa - Điểm đến an toàn, hấp dẫn. Qua đó góp phần đưa 02 Bộ quy tắc ứng xử đi vào cuộc sống, nâng cao ý thức trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, công chức trong thực thi nhiệm vụ tạo nên nét đẹp văn hóa nơi công sở. Trong đời sống xã hội có thêm nhiều hành động văn hóa, thái độ ứng xử đúng mực nơi công cộng góp phần gìn giữ và phát huy giá trị truyền thống, phong tục, tập quán tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
Công tác xây dựng đô thị văn minh trên địa bàn quận Quận đạt được nhiều kết quả tích cực. Công tác giữ gìn trật tự an toàn giao thông, trật tự đô thị, vệ sinh môi trường dần đi vào nề nếp và có nhiều tiến bộ; các tổ dân phố thi đua xây dựng địa bàn dân cư, tổ dân phố văn hóa, an toàn. Phong trào vệ sinh môi trường bóc xóa quảng cáo rao vặt, xử lý biển hiệu, biển chỉ dẫn sai quy định tiếp tục được duy trì và triển khai mạnh mẽ góp phần từng bước cải thiện môi trường xã hội, giữ gìn cảnh quan đường phố. Cuộc thi “Đường phố xanh, sạch, đẹp”, “Bảng tin công cộng trong hoạt động thông tin cơ sở” được duy trì hàng năm vừa góp phần thay đổi diện mạo phố phường, làm đẹp cảnh quan đô thị đồng thời tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức cũng như ý thức của người dân, xây dựng lối sống văn minh, hiện đại.
Với sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, thực hiện nghiêm túc của các cấp ủy, chính quyền, các ban ngành đoàn thể và sự đồng tình hưởng ứng tham gia tích cực của các tầng lớp nhân dân, công tác phát triển văn hóa trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm đã được triển khai đồng bộ, rộng khắp. Hằng năm, tỷ lệ đăng ký và đạt “Gia đình văn hoá”, “Tổ dân phố văn hóa”,“Cơ quan đơn vị đạt chuẩn văn hóa” đều tăng. Cụ thể: Năm 2023, tỷ lệ “Gia đình văn hóa” đạt 91,3% (tăng 3,1% so với năm 2014). Tỷ lệ “Tổ dân phố văn hóa” đạt 98,5% (tăng 24,2% so với năm 2014). Tỷ lệ “Cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa” 93,5% (tăng 12% so với năm 2014). Đến nay toàn Quận đã có 02/13 phường đạt “phường đạt chuẩn đô thị văn minh”, hoàn thành chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội đảng bộ quận lần thứ II đề ra. Ý thức và nề nếp trong đời sống sinh hoạt của người dân có sự chuyển biến tích cực, từng bước điều chỉnh lời nói, thái độ, hành vi của tổ chức, cá nhân nhằm bảo vệ và giữ gìn không gian chung cũng như môi trường công cộng, góp phần giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của Thủ đô; chung tay xây dựng nếp sống người Hà Nội thanh lịch, văn minh; xây dựng quận Bắc Từ Liêm xanh, sạch, hiện đại. Với những thành tích đạt được, Quận đã nhiều lần được nhận Bằng khen, Cờ thi đua của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, UBND Thành phố.
Trong thời gian tới, quận Bắc Từ Liêm xác định tiếp tục chỉ đạo phát triển toàn diện và đồng bộ các lĩnh vực văn hoá, môi trường văn hoá, đời sống văn hoá; cải thiện điều kiện, nâng cao mức hưởng thụ văn hoá của Nhân dân; xây dựng con người phát triển toàn diện, để văn hóa, con người Bắc Từ Liêm thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển quận nhanh và bền vững./.
Hương Giang
