du lịch bắc từ liêm du lịch bắc từ liêm

Di tích đền Sóc nay thuộc phường Xuân Tảo, quận Bắc Từ Liêm, cách trung tâm Thủ đô Hà Nội 12km về phía Tây. Ngôi đền gắn với câu chuyện truyền thuyết về vị Phù Đổng Thiên Vương - Thánh Gióng.

Theo tục truyền, ở thời Vua Hùng thứ 6, sau khi thắng giặc Ân, trên đường đến ngọn núi Sóc (xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn) để bay về trời, Thánh Gióng đã dừng chân nghỉ tại làng Cáo (nay thuộc phường Xuân Đỉnh) để ăn nốt mo cơm và gói cà mang theo. Ăn xong, vội lên đường nên Thánh Gióng đã để quên một đoạn roi sắt tại đây. Để ghi nhớ sự kiện này, dân làng đã xây đền thờ tại nơi Thánh Gióng dừng chân, bên trong đền có thờ một đoạn sắt của Thánh Gióng. Thời Lý, việc tế ở đền được coi là quốc tế, vua và Bộ Lễ hàng năm đến tế, cầu cho quốc thái dân an. Mỗi lần tế (ngày mùng 6 tháng giêng âm lịch) là một ngày hội lớn của dân Tây Hồ và Thăng Long.

Đền Sóc tọa lạc trên khu đất cao khá rộng, từ ngoài đường vào qua cổng có 4 trụ cột cao xây bằng gạch Bát Tràng Cổ, phía ngoài có lầu bát giác bên hồ sen nhỏ. Cách chừng 300 mét từ cổng vào qua tam quan, hai bên tả hữu vu mỗi bên năm gian, chính là giữa là thượng điện cao, hậu cung có tượng Phù Đổng Thiên Vương. Hai bên đền chính có hai ngôi đền phụ, bên trái là quan Thái Giám đã có công về phân chia đất đai giữa xã Xuân Tảo với sở Xuân Tảo và sở Quán La (vốn là đồn điền cũ của Nhà nước). Việc phân chia đó vào cuối thời Hậu Lê, giúp cho các làng này không còn có sự tranh chấp ruộng đất nên sở Quán La cũng thờ ông Thái Giám ở đình. Ngôi đền bên phải thờ bà Vũ Thị Ngọc Xuyến và con gái quận chúa Trịnh Thị Ngọc Vòng (hiện còn hai tượng ở chùa khu Nhang, nay thuộc phường Xuân Đỉnh) đã có công đức tu sửa lại đền Sóc và hậu nhiều ruộng vào làng để cho dân cày cấy không phải nộp tô.

Đằng sau đền còn tấm bia đá lớn chạm rồng chầu mặt nguyệt, mỗi mặt rộng 0.63m, cao 1.2m bốn mặt đều có chữ. Bia dựng năm Chính Hòa thứ bảy (1686) tiêu đề “Báo đức bi ký” ghi công đức của mẹ con và Vũ Thị Ngọc Xuyến đối với dân làng Xuân Tảo. Tương truyền bà Ngọc Xuyến nhà ở khu Trung làng Xuân Tảo, tên nôn là làng Cáo, đến tuổi dậy thì bà rất đẹp, một hôm vào vùng Thập Tam Trại phí nội thành cắt cỏ tình tờ gặp Thái tử Trịnh Tạc thấy cô gái nông thôn đẹp bèn cưới làm vợ. Sau khi lên ngôi chúa, Trịnh Tạc về quê vợ thấy phong cảnh đẹp liền cho xây dựng hành cung trên gò cao. Cánh đồng làng Cáo Đỉnh gọi là núi Cung, để thường ra nghỉ và du ngoạn. Nhưng sau đến thời chúa Trịnh năm 1704 bị một số đại thần trong tôn thất họ Trịnh mưu sát để tranh giành ngôi chúa nên từ đó hành cung bỏ hoang phế. Sau khi chúa Trịnh Tạc mất, mẹ con bà Ngọc Xuyến trở về làng. Bà đã bỏ tiền ra tu sửa lại đền chùa, mua ruộng hậu vào chùa và hiến vào làng làm ruộng công chia cho trai định nên mẹ con bà rất được dân Xuân Tảo biết ơn. Khi tu sửa đền Sóc bà còn sống (82 tuổi) đã dựng bia Báo Đức để ghi nhớ công lao của bà.

Đền Sóc đã được tu bổ trong khuôn viên cũ. Đền còn có các đồ thờ: kiệu long đình, long ngai, hương án sơn son thiếp vàng, đặc biệt là pho tượng Thiên Vương, cao 4.56m, làm vào cuối thế kỷ XVII, bia đá khắc năm Chính Hòa 7 (1682), những chân tảng đá lớn chạm hoa sen thế kỷ XVII có đường kính 1.05m.

Đền Sóc còn quả chuông lớn đúc đời Tây Sơn, năm Cảnh Thịnh thứ 2 (1974). Đền Sóc đúc chuông từ thời chúa Trịnh để truyền tụng công đức, đến cuối đời Lê vì loạn lạc nên nhiều lần quân lính về lấy chuông đem đi nhưng đều phải đem trả lại. Cuối năm Kỷ Dậu (1789) có một đạo quân phá đền lấy mất chuông nên đến thời Tây Sơn phải đúc lại chuông này.

Hằng năm tại đền sẽ tổ chức lễ hội để ghi nhớ công ơn của Đức Thánh vào ngày 06 tháng giêng và ngày tiệc Thánh vào ngày 8 tháng tư (âm lịch). Nghi lễ ngày hội được tổ chức trang nghiêm, long trọng. Trong ba ngày lễ hội có rước kiệu Thánh du xuân cùng các trò chơi dân gian như: cờ người, hát thuyền, chiếu chào, giá hầu….

Đền Sóc đã được bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật ngày 15/11/1991./.

Đỗ Liễu