du lịch bắc từ liêm du lịch bắc từ liêm

Tây Tựu là một làng cổ có từ lâu đời. Với tên cổ xưa là làng Tây Đăm, nay thuộc phường Tây Tựu, quận Bắc Từ Liêm. Nằm về phía Tây, cách trung tâm thủ đô Hà Nội 20km. Dấu ấn văn hóa của thời dựng nước còn được lưu lại qua tụ thờ Phúc thần Bạch Hạc Tam Giang - người có công trong việc đánh đuổi giặc ngoại xâm, bảo vệ vương triều Hùng.

          Đình Tây Tựu, một công trình kiến trúc cổ kính được xây dựng từ thời Lê, do bà Nguyễn Thị Tính, một người phụ nữ tài sắc của quê hương đã trở thành cung phi thứ 8 (vợ vua Lê Thế Tông), cho dân lấy gỗ, kén thợ giỏi ở kinh đô về xây dựng đình làng.

          Đình thờ tướng Đào Trường (Bạch Hạc Tam Giang) là con trai thứ ba của ngài Thái phó Bộ trưởng đất Hoan Châu tên là Đào Bột. Tướng công Đào Trường có tài kinh bang võ nghệ cao cường, được tiến cử làm thổ lệnh trường, cai quản quận Nam Sơn. Theo sử sách còn ghi lại, khi ấy giặc phương Bắc đem quân xâm lược nước Văn Lang. Trước nạn ngoại xâm, Hùng Duệ Vương dã vời thổ lệnh Đào Trường về triều để bàn kế hoạch đánh giặc, thổ lệnh tâu rằng “nên đón đường thủy mà đánh”. Nhà vua nghe theo và giao cho Đào Trường thống lĩnh thủy quân, chỉ một trận đã dẹp tan quân giặc. Thắng trận, Đào Trường được triều đình phong làm Thổ lệnh thống quốc Đại vương trấn giữ kinh thành Bạch Hạc chức Quốc trưởng lệnh đô Lạc Long hầu Đại tướng quân. Sau đó Thổ lệnh Đào Trường còn chỉ huy quân đội Văn Lang đánh tan cuộc xâm lược lần thứ hai của giặc phương Bắc và dẹp loạn ở Hồng Châu. Trên đường thắng giặc từ Hồng Châu trở về, Đào Trường đã giao chỉ huy quân đội cho em là Thạch Khanh và ông đã theo dòng sông nhỏ tới tôn thất trang rồi hóa tại đây. Nghe tin ông mất, nhà vua vô cùng thương tiếc. Hùng Duệ Vương đã cho tổ chức tang lễ trọng thể, phong cho Đào Trường là Thượng Đẳng Phúc Trần và cho phép 172 làng lập đền thờ Bạc Hạc Tam Giang.

Đình Tây Tựu được xây dựng trên khu đất rộng sát dòng sông Pheo. Đình có quy mô lớn với nhiều kiến trúc hợp thành. Phía trước là ao hình vuông, rồi đến hai lầu chính ngự, bốn nhà phương đình vuông và hai dãy tả hữu mạc dẫn vào khu đình, dọc hai bên tả hữu có thủy đình, nhà hậu, văn chỉ, từ vũ và hai xưởng thuyền. Các kiến trúc này được định vị từ thời Lê Trung Hưng và có bóng dáng của kiến trúc cung đình.

Chính ngự ngoài là lớp nhà ngang ba gian xây kiểu chồng diêm tám mái với các góc đao cong ngược lên, mái lợp ngói ta. Trên kiến trúc có trang trí các hình rồng chầu mặt nguyệt, tượng nghe, hoa văn đồng tiền.

          Sau chính ngự ngoài, có con đường chạy theo trục thần đạo để dẫn vào nhà chính ngự trong. Phần kiến trúc này được xây dựng thành phương đình hai tầng tám mái, bốn mái trên hình tam giác, thu nhỏ ở phần nóc. Nóc mái đắp nổi cao hình trái dành, các đầu đao cong, trang trí hình hoa văn thực vật.

Hai bên nhà chính ngự trong và ngoài có bốn ngôi nhà vuông nhỏ, kiểu hai tầng tám mái với các góc đao cong ngược lên.

          Khu kiến trúc chính của đình có quy mô hình chữ “Đinh”, gồm đại đình và hậu cung. Tòa đại đình gồm năm gian hai chái, xây kiểu tường hồi bít đốc, mái lợp ngói ta. Tòa hậu cung xây dọc gồm bốn gian có kết cấu đơn giản.

Ngoài những phần kiến trúc chính được quy hoạch tập trung thì kiến trúc của đình Tây Tựu còn có văn chỉ, nơi thờ các vị tiên hiền khoa bảng. Các kiến trúc này nằm sát nhau về bên phải sân đình.

Đối diện về bên trái, sát dòng sông Nhuệ có nhà thủy tọa, trung tâm tổ chức của hội thi bơi Đăm. Nhà thủy tọa ba gian, ăn móng sâu xuống lòng sông. Hệ thống những kiến trúc bộ phận của đình Tây Tựu đã cho thấy quy mô bề thế của khu kiến trúc và sự gắn bó mật thiết của nó với hội bơi Đăm truyền thống.

Hội Bơi Đăm truyền thống là một trong những lễ hội đặc sắc nức tiếng đã đi nhắc đến trong câu ca dao: “Bơi Đăm, rước Giá, hội Thầy” hay câu ca “Làng Đăm có hội đua thuyền. Có lò đánh vật có miền trồng hoa”. Hội Bơi Đăm được tổ chức từ ngày mùng 9 đến 11 tháng Ba (âm lịch). Các hoạt động lễ hội như một bảo tàng sống về văn hoá đặc thù của địa phương, của dân tộc đó được lưu truyền, kế thừa qua nhiều thế kỷ.

Lễ hội truyền thống hàng năm là sự tái hiện không gian văn hoá và chiến thuật luyện tập và tiến công bằng thuỷ quân của tướng Đào Trường thời Hùng Duệ Vương. Lễ hội truyền thống là loại hình sinh hoạt văn hoá, là sản phẩm tinh thần của người dân được hình thành và phát triển trong tiến trình của lịch sử. Kế thừa và phát huy truyền thống đạo lý dân tộc, lễ hội làng Đăm là sự kiện quan trọng của địa phương nhằm tôn vinh hình tượng thiêng liêng và tỏ lòng tri ân công đức đối với vị tướng lĩnh anh hùng - Đức Thánh Bạch Hạc Tam Giang. Đây cũng là dịp để những người con của quê hương tìm về nguồn cội và du khách xa gần đến với Tây Tựu, khám phá những nét đẹp truyền thống của mảnh đất và con người nơi đây.

Với những nét đặc sắc tiêu biểu về mặt kiến trúc, Đình Tây Tựu đã được Bộ Văn hóa Thông tin (Nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1993. Lễ hội Bơi Đăm truyền thống đã được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2018.

Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, ngôi đình vẫn còn đó, khoác trên mình vẻ rêu phong, cổ kính gắn liền với lễ hội Bơi Đăm truyền thống vẫn luôn được gìn giữ, phát huy và tái hiện đầy sôi động, khí thế như tinh thần chống giặc cứu nước và giữ nước của ông cha ta./.

Phương Thảo